رنگ ها و معانی آن ها
با یک جلسه دیگر از آموزش خیاطی در خدمتتون هستیم
به طور كلي رنگها در اديان مختلف داراي مفهوم و معناي خاصي هستند كه به طـور اجمـالي
به آنها مي پردازيم:
سفيد
در تحليل رنگ سفيد، معصوميت غير قابل لمس و درك نشدني را ميتوان عنوان كـرد. سـفيد عدم تمايز و كمال متعالي، سـادگي، نـور خورشـيد، هـوا، تنـوير، پـاكي و معصـوميت و نشـان قدوسيت است. امروزه لباس سفيد نشاني از شادكامي است و اغلـب لبـاس نوعروسـان، سـفيد است.
هندي ها در مراسم عزا سفيد بر تن ميكنندكه نشانه مشايعت متوفي به بهشـت و رسـيدن بـه كمال است. سفيد به همراه قرمز به معني مرگ است. در فرهنگهاي گوناگون رنگ سفيد را به معاني ذيل به كار ميبرند. در مذهب بودا نشانهاي از تسلط بـر نفـس، نجـات، تـاراي سـفيدپـوش قلمـداد ميشود.
در مسيحيت نماد روح مطهر، شادي، پاكي، بكـارت و در يونـان باسـتان نمـادي از سـوگواري، عشق، زندگي و مرگ است.
رنگ برگزيده و انتخاب اول اسلام، رنگ سفيد است كه امام باقر(ع) مىفرمايـد: «هـيچ لباسـى بهتر از لباس سفيد نيست».
قرمز
رنگي است متجاوز، كه در تمدنهاي بدوي بسيار عموميت دارد. زيرا با خشم، غضب، كشمكش و خطر رابطه نزديكي دارد. در ميان هنديان رنـگ قرمـز داراي جايگـاه ويـژهاي اسـت و رنگـي مقدس به شمار ميآيد. آنان پيشاني گاوها را با رنگ قرمز رنگ آميزي ميكنند و نوعروس را با رنگ قرمز از ديگران متمايز مينمايند. رنگ قرمز بـراي دفـع چشـم زخـم هـم در ميـان آنهـا استفاده ميشود.
در دين يهود قرمز بيشتر نشانه گناهان شهواني است. پيتر بروگل نيز در نقاشيهاي خـود ايـن رنگ را نشانه گناه ميدانست. مسيحيان قرمز را سمبلي از شهيدان ميدانند. در ژاپن اين رنگ نماد خوشبختي و سعادت است. مصريان اين رنگ را محافظ آتش ميدانستند.
در ايران نيز لباس عروسان بلوچي به اين رنگ است. در مراسم آييني عاشـورا نيـز قرمـز نمـاد شهادت است. در ايران نشانه آتش و لباس پيروان بابك خرم دين است. لالـه سـرخ رنـگ نيـز نمادي از شهادت در فرهنگ ايراني – اسلامي ماست.
سهروردي وقتي از عقل سرخ بحث ميكند، يعني عقلي كه در انسان وجود دارد. عقل انسان بر حسب ذات، سفيد و نوراني است، اما فقدان آن تاريكخانه و ظلمت اسـت. پـس عقـل سـفيد و شفاف و ذاتا نوراني وقتي در اين ظلمت قرار بگيرد، سرخ ميشود. پس عقل سـرخ يعنـي عقـل آدمي.
زرد
رنگ زرد روي هم رفته از رنگهاي نوراني است. اين رنگ كنايهاي از خورشيد، رنـگ ابـديت و جاودانگي است. «در قرن دهـم در فرانسـه، درب خانـه جنايتكـاران را بـا ايـن رنـگ مشـخص ميكردند؛ به نوعي رنگ خيانت است.»
در يونان باستان الهه ها و دوشيزگان را با رنگ زرد زعفراني بـه تصـوير مـيكشـيدند. در قـرون وسطي رنگ زرد كمرنگ نشان خيانت بود و نقاشي يهوداي خائن را با رنگ زرد نشان ميدادند.
در چين و تمدن مسيحي غرب و تا حدي ايران، اين رنگ سمبل تقدس اسـت و معمـولا هالـه دور سر مقدسين با رنگ زرد نشان داده ميشود.
آبي
آبي رنگ خرد است. فراست و كشف و شهود را به همراه دارد. بصيرت و اشراق و انديشه را معناميكند. آبي رنگي دروني است كه در انسان حالتي ماورايي ايجاد ميكند.
يونانيان رنگ آبي را نمادي از ظلمت ميدانستند. در كليسـا غالبـا آبـي بـه عنـوان نشـانهاي از شكوفايي، تواضع و اعتقاد استفاده ميشود. در انديشه مسـيحي رنـگ آبـي نمـادي از ملكـوت، حقيقت ملكوتي، ابديت، ايمان و رنگ مريم عذراست.
آبي در تفكر ايراني نماد پـاكي و معنويـت اسـت. در معمـاري مسـاجد اسـلامي، رنـگ آبـي و فيروزهاي بسيار به كار رفته است.
سياه
بيشتر به عنوان نمادي از بدي به كار گرفته ميشود. تاريكي آغازين، خلا، شر، ظلمـت بـزرگ، ياس، ويراني، تباهي، اندوه، متانت، وقار و سنگيني؛ سياه به معني سخت سنگدل و غير عقلانـي نيز هست.
در نوع پوشش شايد بيانگر افسردگي، ياس و ناراحتي و سوگواري هم تلقي شـود. امـا مفـاهيم اجتماعي همواره در گذر تاريخ دستخوش تغيير و تحول بودهاست. به طور مثال در هنـر يونـان كه اصل آن بر پايه طبيعتگرايي و عقل پايهريزي شده است، به پيكرههايي بر روي سفالينه هـا بــر مــيخــوريم كــه تمــام پيكــرههــا يكدســت ســياه هســتند و بــا خطــوط ســفيد از هــم جدا شده اند.
در اين پيكرهها، تا حدودي نوعي تعادل و تقارن به چشم ميخورد و بيشتر مويـد ارجح بودن خرد نسبت به احساس است. در ايران مشايخ صوفيه در پوشيدن يا نپوشيدن جامه ها و خرقههاي سياه متفقالقـول نبودنـد، زيرا پيامبر (ص) رنگ سياه را جز در مورد عمامه و كفش و عبا مكروه ميدانستند و در احرام و كفن آن را جايز نميشمردند.
از سوي ديگر رنگ سياه شعار رسمي خلفاي بنيعباس بوده است. بنابر اين، لباس رسمي آنهـا نيز سياه بوده است. اينان كلاهي نوك تيز و قبايي هر دو سياه بر تن ميپوشـيدند، بـه همـين دليل آنها را سياهجامگان ميناميدند. رعاياي آلعباس نيز سياهپوش بودنـد. زنـان ايـن دوره از حجابي كه سرتاسر بدن را ميپوشاند و معمولا سياه بود استفاده ميكردند.
در تصوف رنگ سياه را اغلب رنگ شيطاني و سياه بختي و در مرتبـه پـاييني مـيداننـد، ولـي تعدادي نيز آن را رنگ تكامل يا به عبارتي بالاترين رنگ ميدانند. بدين معنا كه انتخـاب رنـگ سياه يعني گذشتن از عالم ماديت و از اين منظر، رنگ سياه در صدر رنـگهـا قـرار مـيگيـرد.
رنگ سبز در قرآن كريم
اگر رنگ زرد و آبي را به هم بياميزيم رنگ سبز به دست ميآيد. رنگ سبز درميان طيـفهـاي رنگي، رنگ وسط و متعادل است نه مانند زرد اثر محـرك و هيجـانآور دارد و نـه ماننـد آبـي، مسـكن و غيـر فعـال اسـت. رنـگ سـبز از ثبـات عقيـده و خودشناسـي حكايـت مـيكنـد.
سبز رنگ آرامش و روستا و رنگ درختان و چمنزار است و سبز روشن، بهار و باروري را تـداعي ميكند. سبز، رنگ آرامش همراه با تفكر است بر خلاف رنگ آبي كه رنگ آرامش صرف اسـت. رفتن به پهنه طبيعت قرار گرفتن، تحت تأثير اين رنگ شگرف است.
اگر رنگ زرد را نماد خرد و دانش و رنگ آبي را نماد معنويت و ايمان بدانيم،سبز مظهر عقـل و ايمان و رنگ تعالي و كمال است. سبز نماد ايمان و كمال و رنگي بهشتي است و از آنجا كه در
سبز ايمان و اطمينان مشهود است، نزد مسلمانان رنگ مقدس محسوب شده و مردم اين رنـگ و پيامبر اكرم(ص) و اهل بيت طاهرين و اولادشان را به هم مرتبط ميكنند.
مهمترين جلوه رنگ سبز كه به خاطر آن نزد اديان جايگاه خاصي دارد اين است كه سبز، نمـاد حيات و فناناپذيري و جاودانگي است. قرآن كريم به اين رنگ متعادل عنايـت ويـژهاي دارد.
در آياتي به سبزي گياهان و روئيدنيهاي سطح زمين اشاره شده و اين مسـئله آيتـي بـراي اهـل ايمان دانسته شده است. ألمتر أن اللّه أنزل من السماء ماء فتصبح الأرض مخضرة إنّ اللّه لطيف خبير(سوره حج) آيا نديدي خداوند از آسمان آبي فرستاد و زمين بر اثر آن سر سبز و خرم گرديد همانا خداوند لطيف و آگاه است.
گياهان منافع و خواص بسياري براي زندگي انسان و حيوانات دارند،اما اغلب از تأثير رنگ آنهـا بر زندگيمان غافل هستيم. قسمت مهمي از سطح كره خاكي ما را جنگلهـا، مراتع،كشـتزارها، مزارع، چمنزارها و باغها تشكيل ميدهند كه همگي به رنگ سبز هستند.
اين رنگ اثر شگفتي در آرامش روان انسان و حيوانات دارد. پيامبر اكرم(ص) ميفرمايد:«سه چيز غم و اندوه را ميزدايد، نگريستن به آب، سبزه و روي نيكو.
رنگ سبز در فرهنگ قرآن كريم، رنگ بهشتي است. سبزي لبـاسهـا و فـرشهـاي بهشـتي از ديگر مواردي است كه قرآن كريم ذكر ميكند. ويلبسون ثيابا خضرا من سندس و استبرق (سوره كهف) ولباسهاي فاخر به رنگ سـبز از حرير نازك و ضخيم در بر ميكنند.
متكين علي رفرف خضر و عبقري حسان (سوره رحمن) اين در حالي است كه بهشتيان بر تختهايي تكيـه زدهانـد كـه بـا بهتـرين و زيبـاترين پارچـههـاي سـبز پوشـيده شـده اسـت.
رنگ سبز نماد حيات و جاودانگي ايمان و كمال اسـت و ايـن مسـئله در بهشـت بـه اوج خـود ميرسد. در سوره مباركه رحمن كوچكترين آيه قرآن(آيه 64» (مدهامتان» به معنـاي دو بـرگ سبز است كه از ويژگيهاي بهشت عنـوان شـده اسـت.علامه طباطبـايي(ره) دربـاره ايـن آيـه ميفرمايد: الادهيام من الدهمه به معناي شدت رنگ سبز است به صورتي كه به سياهي ميزند و آن اوج طراوت و شادماني است. شايد بتوان رنگ يشمي را مطابق آن دانست.
رنگ سبز در داستان سنبلههاي سبز حضرت يوسف(ع) و خواب ملك آمده است كه نماد بركت و فراواني است ،در كتابهاي تعبير خواب رنگها جايگاه خاصي دارند و هركـدام نمـادي بـراي يك تأويل خارجي هستند
